ORMAN YANGINLARI

...
Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye de de ormanlarımızın geleceğini tehlikeye sokan etkenlerin başında şüphesiz orman yangınları gelmektedir. Ülkemizin Akdeniz kuşağında olması ve insan-orman ilişkileri nedeniyle her zaman orman yangını çıkacaktır. Aslında ormanlar orman yangınlarına yabancı değildir, doğal olarak da yangın ( Yıldırım vb.) çıkmaktadır. Dolayısıyla insanlar olmasa da ormanlarda yangın olacaktır. Ancak insan faktörü bu yangınları çoğaltmaktadır. Fakat insanlığın bütün uğraşı yangın sayısından çok yanan alanların küçültülmesini sağlamaktır. İşte bu durumda yangınları önleme ve zararlarını azaltmak hususunda modern ve profesyonel ormancılık anlayışı devreye girmektedir. Orman yangınlarının önlenmesi için ; koruyucu tedbirler ve önleyici tedbirler alınması ancak buna rağmen orman yangını çıkmış ise yangının süratle söndürülmesi için çalışmaları yapmak gerekmektedir. Orman yangınlarına zamanında müdahale çok önemlidir bu sebeple olası yangınlara karşı Orman Genel Müdürlüğü halkımızın hizmetine ücretsiz olarak Alo 177 nolu telefonu sunmuştur. Bu hatla Türkiye’nin herhangi bir yerinden ve her türlü telefonla ( Telekom ve diğer GSM ) ve ücretsiz olarak orman yangını ihbarı yapılabilmektedir.

Orman Yangını : Serbest yayılma eğiliminde olan ve ormanda yaşama birliği içinde bulunan canlı ve cansız bilumum varlıkları yakarak yok eden ateştir. Yanma olayı ISI , OKSİJEN VE YANICI maddelerinden oluşan üç faktörün bir arada olmasıyla meydana gelir. Yangının sönmesi için de bu üç faktörden birinin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Yanma olayı olması için; ısının 260-400 C' den, Oksijenin % 15' den fazla olması ve yeteri miktarda yanıcı maddenin bulunması şarttır.

Yangın türleri : Ülkemizde iki çeşit orman yangını vardır. Bunlar örtü ve tepe yangınlarıdır ayrıca üçüncü bir orman yangını türü olan toprak yangını ise ülkemiz için önemli değildir.

- Örtü Yangını : Orman toprağını örten ölü ve diri örtüyü yakan yangındır. (Ot, çayır, funda, fide, fidan, yaprak, yosun. humus, kuru dal, kütük, devrik kesim artıklan v.s.) Meşcere asli ağaçlarına çoğunlukla zarar vermez ancak toprağı örten yanıcı maddelerin yoğun olması halinde zarar verebilir.Bunun içinde yanan sahanın yangın sonrası takip ve kontrol edilmesinde fayda vardır.

- Tepe Yangını : Ağaç ve ağaççıkların tepelerini de yakarak ilerleyen yangındır. Bu yangın türünde istisnalar hariç ormanın örtüsü. ağaçlarının gövdeleri ve tepeleri çeşitli şiddetle yandığından ağaçlar genellikle kuruyarak meşcere canlılığını kaybeder. En tehlikeli yangın türüdür

Yangınının çıkış nedenleri : Eldeki istatistik bilgilerine göre; Yangının çıkmasına neden olan ateşin, ana faktörlerinin yıldırım ve insanların çeşitli faaliyetleri olduğunu göstermektedir. İnsanın çeşitli faaliyetleri arasında tarla çalışmaları (anız yakma, bağ-bahçe temizliği), çöplerin ateşe verilmesi, enerji nakil hattı arızaları, piknik ve çoban ateşi v.s. sayılabilir.

ORMAN YANGINLARININ SONUÇLARI

Bir yerde görülen orman yangınının yarattığı olumsuzlukları o ülke ya da bölgeyle sınırlamak mümkün değildir. Çünkü ormanlar, Dünya'nın ortak malıdır ve dünya ekosistemi ve iklim sistemi içinde çok önemli bir yere sahip­tir. Bu nedenle bir yerde görülen orman yangınının dünyasal boyutta olumsuz etkileri olduğu bir gerçektir. Şüphesiz, görüldüğü yerde çok daha büyük can ve mal kayıpları ile, ekonomik ve sosyal sorunlara neden olmaktadır.
Orman yangınlarının yarattığı olumsuzluklar sayısız denecek kadar fazla olmakla beraber, bunları aşağıdaki ana başlıklar altında gruplandırmak müm­kündür.

Biyolojik çeşitlilik büyük zarar görür.
Ormanlarda yaşayan canlıların yaşam alanları yok olur.
Canlı vecansız örtünün yok olmasıyla aşağıdaki doğal afetlerin sayısın­da ve hızında artma görülür.

-Erezyon
-Sel-taşkın
-Hava Kirliliği
İklim sisteminde (aşağıdaki meteorolojik değişkenlere doğrudan etki ede­rek) bozulmalar görülebilir.

Sıcaklık
Rüzgâr
Nem ve yağış

Orman ve orman ürünlerine dayalı aşağıdaki ekonomik ve sosyal faaliyet­
ler olumsuz yönde etkilenir.

Turizm
Sağlık
Spor

ORMAN YANGINLARININ ÇEVREYE ETKİLERİ

Orman yangınlarının etkileri, orman örtüsünün tabiatına ve yangının şiddetine bağlıdır. Orman yangınları, küçük zararlardan tutun da, ormanın hem koruyucu ve hem de iktisadi faydalarını gelecek nesillere taşıyacak şekilde tamamen tahribine kadar büyük zararlar meydana getirebilir. Orman yangınlarının çoğuna insanlar bilerek veya bilmeyerek neden olur: Hava şartları ise yangınlarda önemli bir çevre ve tetik faktörüdür. Her yıl yıldırımların sebep olduğu yangınlar, Türkiye’de yaklaşık olarak 140 hektarlık ormanı tahrip eder.
Nedenleri %98.8 gibi büyük bir oranda kasıtlı veya kasıtsız insan etkisine bağlı olsa da, orman yangınlarının oluşum yerlerine dikkat edecek olursak, meteorolojik şartların etkisini açıkça görebiliriz. Meteoroloji parametrelerinin yanıcı madde (yakıt) üzerinde meydana getirdiği nem değişimleri hem yangın riski açısından, hem de yangın çıktıktan sonra hareket yönünün belirlenmesinde çok büyük bir öneme sahiptir. Yakıt nemi, havanın bağıl nemi ve sıcaklığına bağlı olarak gün içerisinde değişim göstermektedir. Ülkemizdeki yangınların %83.3’ü Haziran - Ekim ayları arasında meydana gelmekte, ayrıca çıkan yangınların %32 gibi önemli bir kısmı 12:00 - 15:00 saatleri arasında yani yakıt nem kapsamının en düşük olduğu dönemde meydana gelmektedir.

Çeşitli Yangınlardan Birkaç Resim

Orman Yangınlarını Önlemek İçin Alınacak Tedbirler

Türkiyede orman yangınları artarak devam etmekte. Bu konuda ülkemizde hiç bir eğitim kurumu bulunmamakta ve çıkan yangınların %30'luk gibi büyük bir bölümü bilinçsiz olarak çıkmaktadır.

Ormanların korunması için söndürme çalışmalarından çok, yangın çıkarılmaması konusu dikkatle ele alınmalıdır.
Orman yangınlarını önlemek için alınacak tedbirlerin maddeler halinde sıralayacak olursak;

1.Ormanda ateş yakılmamalı ve sigara izmaritleri yanık olarak atılmamalıdır.

2.Ormanlara yangın gözetleme kuleleri yapılmalıdır. Ayrıca yangın mevsimi boyunca yangın riski yüksek olan ormanlarda motorize yangın ekipleri bulundurulmalıdır.

3.Yangın riskinin yükseldiği kurak mevsimlerde gerek duyulursa ormana giriş ve çıkışlar yasaklanmalıdır.


4.Ormanlara cam ve cam kırıkları atılmamalıdır.

5.Orman yangınlarında görev yapacak persönele yangınla mücadele konusunda gerekli eğitim verilmelidir.

6.Özellikle yangına hassas bölgelerdeki yerleşim birimlerinde oturan halka,eğitici ve uyarıcı bilgiler verilmelidir.

7.Bir yangın durumunda 177 yangın ihbar hattına haber verilmelidir.

Orman Yangınlarının Nedenleri

Orman yangınlarının %94'ü insanlardan kaynaklanırken sadece %6'sı doğal afetlerden kaynaklanır.

İhmal ve dikkatsizlik nedeneyle çıkan orman yangınları :

• Ormanda güvenlik tedbiri almadan ateş yakmak.
• Yakılan ateşi söndürmeden bırakmak.Özellikle mangal için yakılan ateşin söndürülmeden bırakılması
• Sönmemiş sigara izmariti ve kibriti yere atmak.
• Orman içinde veya bitişiğindeki tarlalarda istenmeyen otları ev tarla anızını yakmak.
• Gece aydınlatmak için ormanda ateşle dolaşmak.
• Cam ve cam kırılarını ormanda bırakmak,güneş ışığının camdan yansıyarak otları yakması.
• Çocukların orman içinde ateşle oynamaları

Kasıtlı çıkarılan orman yangınları :

• Orman içinde veya bitiğinde tarla ve otlakları genişletmek.
• Orman içinde yapılan kanunsuz işleri gizlemek için çıkarılan yangınlar.Öyleki öldürdüğü adamı gizlemek için orman yakan kişiler ele geçirildi.
• Birbirinden intikam almak için,bir düğünü veya siyasi mitingi sabote etmek için yangın çıkartıp adam toplanmasını engellemek.
• Yabani hayvanları uzaklaştırmak
• İş ve çıkar elde etmek.